De apen maken er een zootje van

Partijen wier beginselen verschillen kunnen niet tezamen raad houden. (Chinees spreekwoord)

Ik beweer soms dat de democratie een utopie is. En dan verwijs ik naar Desmond Morris, The Human Zoo, dat nuchtere verhaal over de mens waarin mijn vrienden en mijn familie zo treffend beschreven staan. Dominique, mijn echtgenote vindt dat ik overdrijf. Soms maken we er zelfs ruzie over, maar we komen altijd snel tot een vergelijk: onze beginselen verschillen niet, en dus kunnen we tezamen raad houden. We delen dezelfde bezorgdheid. De kleinkinderen, het onderwijs, de witte hetero man, het zingend konijn, de files, het klimaat, het snobistisch Engels dat overal de plaats van het Frans inneemt, de zes miljoen mestvarkens in Vlaanderen, onze gezondheid, het secundair analfabetisme van de aan schermen gekluisterde jeugd, de plastic soep in de Schelde, de oorlog in Congo nu precies op de plaats waar onze witte nonkel pater in 1964 door de inboorlingen werd vermoord, het feminisme, het autoverkeer en het geslachtsverkeer (en de daarbij horende problemen om goed geparkeerd te zijn), enfin, te veel om op te noemen.

Neem nu bijvoorbeeld de klimaatcrisis. We hadden gisteren al allemaal moet stoppen met consumeren. Spijtig genoeg kunnen we dat niet. Onze religie verbiedt het. Het kapitalisme, bedoel ik, want over de democratie praten we wel veel, maar we geloven er niet in. Waar we dan weer wel in geloven met z’n allen is de God van de belegger: de Groei. We kunnen er niet onderuit. We zijn zedelijk verplicht alles te kopen wat de buren ook hebben. Dikkere auto’s, verdere reizen, rode ijskasten, grotere televisies, nieuwere smartphones, gepimpte sneakers, flashy kleding, een zwembad, een jacuzzi, chips en cola… De Wille zur Macht bijt in onze billen.

We lezen in de gazet over de klimaatverloedering. We kopen nog een vliegreis en we kijken door het raampje naar de wolken.

« Il est impossible d’éviter une catastrophe climatique sans rompre radicalement avec les méthodes et la logique économique qui nous mènent depuis cent cinquante ans. […] La décroissance est donc un impératif de survie. Mais elle suppose une autre économie, un autre style de vie, une autre civilisation, d’autres rapports sociaux. » (André Gorz, Ecologica, 2008)

Dat weten we nu wel! Het wordt ook genoeg herhaald. Maar een andere beschaving kiezen? Heeft er ooit al een volk bestaan dat zijn religie wist te vervangen door helder denken? Heeft er ooit een partij bestaan die haar eigen-vriendjes-eerst programma verwisselde voor een ethisch verantwoord maatschappijmodel? En zo ja, heeft die partij dan ook de verkiezingen gewonnen?

If wishes were horses, beggars would ride…

De evolutie kan voorlopig (?) van de Homo Sapiens nog geen echte mens maken. Als dat wel het geval was, dan zouden we het roer al lang omgegooid hebben. De mens blijft een mensaap. Hoezeer we ook liegen, we kunnen onze natuur niet verloochenen. Pater Spinoza heeft ze – O Wee! – tot God verklaard.

We weten nu al dat de planeet die we aan onze kinderen nalaten een hel zal zijn. Want we hoeven ons geen illusies te maken over de generositeit van onze soort. Wij zijn roofdieren. We horen eigenlijk in kooien, want we vermoorden elkaar voor een briefje van vijf Euro. Natuurlijk zijn wij in de loop van de laatste millennia wel redelijk gedomesticeerd geraakt, en zolang wij door de religie (ons kapitalisme) aan de leiband (online) worden gehouden, kunnen wij heel braaf en behulpzaam uitpakken. Maar als de aap uit de mouw komt, dan worden we pas echt creatief. Dan beginnen wij te schelden en te slaan, te stelen, te verkrachten, met granaten te gooien, en te moorden. En dat is niet alleen bij ons in Antwerpen zo, maar wereldwijd. Er staat geen perk op het onrecht dat mensen elkaar vol gelovige overtuiging aandoen. Spinoza moet iets over het hoofd gezien hebben. De Natuur is echt geen betere God dan Shiva of Allah of Jahweh. We moeten dringend een andere Vader kiezen.