News from Harvard

What We Talk About When We Talk About Books’ is een boek over lezen. Het werd vorig jaar door Basic Books op de markt gegooid in de Verenigde Staten. De ondertitel is ‘The history and Future of Reading’. Het is van de hand van Mevrouw Leah Price, professor Engelse literatuur te Harvard. Deze dame maakte een studie van de geschiedenis van het lezen en deelt ons mee dat er altijd al weinig mensen waren die hun boeken helemaal uitlazen. Met haar roze sneakers aan liep ze talrijke mijlen ver langs de volle rekken van alle soorten bibliotheken en ze stelde vast dat de meeste boeken er bijzonder fris en ongeschonden bij stonden. Af en toe vond ze een beduimeld exemplaar, en soms was er ook wel eens een waarin een lezer een gerookte haring als bladwijzer had gebruikt, maar meestal waren zelfs de oudste werken verdacht gaaf gebleven. Er lag wat stof op. Maar dat kon ze er gemakkelijk af blazen.

Ik ken persoonlijk slechts twee mensen die ‘A la Recherche du Temps perdu’ van Proust van voor naar achter hebben uitgelezen. Ikzelf heb in de zeventig jaar van mijn aards bestaan nog altijd maar vijf van de zeven boeken uit. Wat wil je : 1.234.000 woorden, dat lees je niet zomaar. Ik moet wel toegeven dat ik ‘Du Côté de chez Swann’ drie keer heb gelezen en de twee volgende delen twee keer al. ‘Sodome et Gomorrhe’ heb ik altijd overgeslagen. Telkens ik erin begon vond ik het cynisme onuitstaanbaar. Nochtans is Proust één van mijn geliefkoosde auteurs. Hij is zo slim en zijn taal is zo ongeëvenaard mooi, dat ik er altijd naar teruggrijp.

La vie est trop courte et Proust est trop long’, heeft Anatole France ooit eens gezegd. Maar als ik dan bedenk dat de gemiddelde burger 1500 uren per jaar naar zijn smartphone zit te kijken…

Ik wil er geen twijfel over laten bestaan, ik heb het boek van mevrouw Price over hoe boeken worden gelezen absoluut niet uitgelezen. Ik ben er zelfs niet in begonnen. Het is het soort boeken waar ik buikpijn van krijg. Maar ik las er een artikel over in het Franse literaire tijdschrift BOOKS. Daaruit blijkt dat de conclusie van haar speurwerk is dat we ons geen zorgen moeten maken over het voortbestaan van het boek, want het aantal mensen die pulp lezen neemt toe. Papieren boeken en e-book readers zullen in de toekomst dus zeker nog verkocht geraken. En dat er met al dat multimedia gedoe minder lezers zouden zijn van de grote werken uit de wereldliteratuur valt te betwijfelen: mensen die die‘moeilijke’ boeken werkelijk lazen zijn altijd al uiterst zeldzaam geweest…

A classic is something that everybody wants to have read and nobody wants to read.” (Mark Twain)

We leven vandaag wereldwijd in de nieuwe beeldcultuur. Alles moet flitsen, zo niet wordt er gezapt. Als je Proust leest is er natuurlijk niets dat flitst, het beeld staat stil en je moet door na te denken over de woorden helemaal zelf uitzoeken wat er te begrijpen valt. Recent hersenonderzoek heeft echter aan het licht gebracht dat nadenken geen schade berokkent, en dat het zelfs een positieve invloed kan hebben op de goede werking van ons brein.

N.B.: Mijn welgemeende beste groeten aan al wie thuis zit in de hoop aan het virus te ontsnappen, en meer nog aan al die moedige mensen die doorgaan met hun job en zich weren om het leven voor iedereen draaglijk te houden. Respect! Respect!