Homo Deus…
Algoritmen: het nieuwe bijgeloof…
In Homo Deus snijdt Harari de toekomst van de mensheid aan. En die ziet er nogal somber uit. Want we blijven massaal onze intelligentie inzetten op de technologie en we doen geen inspanning om het bewustzijn te ontwikkelen dat nodig is om verstandig met onze uitvindingen om te gaan. Waar we in ons persoonlijke leven voor kiezen is dan ook nog altijd geen onderwerp van wetenschap of verstandig denken, maar van debat. Dat betekent aanmodderen. Ondertussen gedragen we ons schaamteloos als verslaafde pubers. Dat komt door ons algoritme. We zijn nog altijd kuddedieren. We draaien continu voorgeïnstalleerde programmaatjes af waar geen zelfbewustzijn aan te pas komt. We zitten van ’s morgens tot ’s avonds gebiologeerd te kijken naar wat de anderen doen. We kunnen onze hersenen geen ogenblik stil leggen om eens voor de spiegel te gaan staan. We ‘zijn’ algoritmen, zegt Harari! Geen denkers. Termieten.
O, jawel hoor! We willen over alles meedenken, we doen niets liever dan denken. Alleen niet over onszelf. Want wie daarmee begint, kweekt een geweten, en dat willen we ten allen prijze vermijden: in verband met het schuldgevoel. We willen niet verplicht worden ons op een verstandige manier te gedragen, we willen niet dat morele overwegingen in de weg komen van onze verlangens. We doen er alles aan om — als het even kan — schandalig veel geld te verdienen. Want dat is nodig om de dingen voor de neus van de anderen weg te kopen. Vrij zijn heet dat. En dat is wat het kapitalisme ons doet willen. Vrij om eender wat te doen. We beseffen soms wel dat onze verlangens niet altijd stroken met onze waardigheid en dat er iets is dat ons af en toe dwingt dingen te doen die nergens op gelijken. We voelen de dwang van ons algoritme, dat donkerbruin instinct dat ons, tegen elk beter weten in, naar het ongebreideld egoïsme van de chimpansee blijft sturen. Maar we hebben weinig zin om ertegen in te gaan. We leren liever aan onze kinderen dat ze vooral zichzelf moeten zijn. Vroeger betekende dat: laat je droom, je ideaal niet los, ga niet dwaas meelopen met de massa. Vandaag raden we hen aan naar de stem van hun verlangens te luisteren: terug naar de natuur!
De natuur heeft echter niets voorzien om ons te helpen onze foute verlangens van de goede te onderscheiden: die rol is door de evolutie toebedeeld aan de cultuur. De taak van de cultuur is onze verlangens te monitoren om te verhinderen dat we in ons ongeluk lopen. Niet wijzelf, maar de cultuur stelt ons morele wetten. De globale markt heeft in alle stilte, zoals de ratten die ’s nachts aan onze schoenen knagen, de hoge cultuur aangevreten. Het moreel besef van de massa verdwijnt als boter in de zon: er wordt links en rechts al gefluisterd dat we terug keren naar de Middeleeuwen. Het is veel erger: we keren terug naar de zoo.
Daarom moeten er overal camera’s komen. Niet de cultuur, maar de Artificiële Intelligentie is de toekomst van de mens…